plaatje boven: De plannen rond klimaatneutraal Heijplaat/RDM zijn blijven hangen bij stippen aan de horizon. Stippen aan de horizon zijn vaag, maar op Heijplaat/RDM zijn ze in de loop van de tijd alleen maar vager geworden en op den duur verdwenen en vergeten.
Rotterdam heeft op een gegeven moment een aanvraag gedaan voor een IKS subsidie, Innovatieprogramma Klimaatneutrale Steden. Het ging om een bedrag van € 850.000. Deze aanvraag werd in 2010 gehonoreerd en het IKS project ging bijna automatisch op Heijplaat/RDM uitgevoerd worden, want daar was de gebiedstransitie die men voor ogen had rond de stadshavens al in gang gezet.
Het project hield in dat men streefde naar het ontwikkelen van een klimaatneutraal Heijplaat met en door bewoners. Hiermee kwam duurzaamheid hoog op de agenda te staan in het verhaal over de herstructurering van Groot Heijplaat. Alle deelnemende partijen waren er enthousiast over.
Het moest samen met de bewoners, het project moest door de bewoners gedragen worden, een essentieel onderdeel van het IKS project. Normaal komt de overheden met plannen, daar moeten dan uiteindelijk bewoners goedkeuring aan geven zodat de overheid voldoet aan de participatieplicht die vanuit de regering is opgelegd, want de bewoners moeten kunnen meepraten. Dat meepraten gebeurd meestal op de zogenaamde inspraakavonden, vaak in een laat stadium waardoor niet zelden grote weerstand tegen de voorgestelde plannen ontstaat. Binnen het IKS project echter zijn het niet de bewoners die moeten participeren, maar juist de overheid. Het proces wordt als het ware omgedraaid ten opzichte van wat we gewend zijn bij de herstructurering van een gebied.
Bij IKS-Heijplaat moet dus participatie anders:
- overheidsparticipatie waarbij bewoners vanaf het begin betrokken zijn bij het proces. Bewoners kijken niet vanaf de zijlijn mee, praten niet achteraf mee maar zijn in de kern al betrokken,
- bewoners zijn mede-opdrachtgever,
- bewoners beslissen mee over onderwerpen die wel of niet uitgezocht gaan worden,
- bewoners hebben invloed op de partijen die wel of niet actief een rol kunnen gaan spelen in het klimaatneutraler maken van de wijk,
- bewoners regelen de volgorde van uit te voeren plannen, doen mee aan het communicatieproces,
- enzovoort…..
Eigenlijk doen ze dus als gelijkwaardig partner mee in het nemen van beslissingen over alles wat hun eigen leefmilieu aangaat als het gaat om het klimaatbestendiger maken hun wijk.
Dat is geen eenvoudige uitdaging. Niet alleen voor de bewoners, maar zeker ook niet voor partijen die gewend zijn op de ‘ouderwetse’ wijze te werken.
De focus van het IKS-project lag, zoals ook verwoord in de aanvraag, op systeeminnovaties voor de hele energieketen.
De doelstellingen van IKS Heijplaat waren de volgende:
- Het vergroten van de betrokkenheid bij Heijplaat en duurzaamheid van bewoners, gebruikers en relevante organisaties met een “gebiedsgebonden verantwoordelijkheid” op Heijplaat (zoals Woonbron, deelgemeente Charlois, Havenbedrijf en Eneco)
- daartoe meer kennis en inzicht verkrijgen in het gedrag van bewoners en gebruikers om een duurzamere wijk te realiseren
- de verworven kennis en inzichten zodanig te generaliseren dat ze toepasbaar zijn in andere wijken in Rotterdam en overig Nederland (het maken van een Kennisagenda ).
Er moest dus een proces opgestart worden waarin de bewoners van Heijplaat centraal staan.
Het project zou uiteindelijk twee producten en een doorlopen van het proces op leveren:
- Er moest een afsprakenkader komen: In dit afsprakenkader maken alle betrokken partijen afspraken met elkaar over ambities en activiteiten die nodig zijn om van Heijplaat een klimaatneutrale (en klimaatbestendige) wijk te maken. In het Afsprakenkader worden ook rollen en verantwoordelijkheden vastgelegd en afspraken gemaakt over investeringen en planning van activiteiten. De precieze inhoud van het afsprakenkader komt tot stand in overleg met alle betrokken partijen.
- Een Kennisagenda: belangrijk onderdeel in het project Klimaatneutraal Heijplaat is om meer kennis en inzicht te verkrijgen in kansen en knelpunten om te komen tot een duurzamere wijk en om meer kennis en inzicht te verkrijgen in het gedrag van bewoners en gebruikers om te komen tot een duurzamere wijk. De kennisagenda is bedoeld om de verkregen inzichten te verspreiden naar andere geïnteresseerden in Nederland.
- Een gemeenschap waar door professionele partijen en bewoners gezamenlijk een proces is ingezet om op termijn tot een klimaatneutraal Heijplaat te komen.
De looptijd van het proces was gepland op twee jaar, de gezamenlijke ambitie voor de realisatie van energieneutraliteit van gebied Heijplaat/RDM werd 2020.
Dhr Bruinsma, verbonden aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam deed onderzoek naar de bewonersparticipatie binnen het project.
Recente reacties