Quarantaine Inrichting

Het Quarantaine-terrein ligt net even ten Noord westen van het dorp aan het eind van de Quarantaineweg en is omringd door havens en rivier. Het ligt er mooi geïsoleerd. De wallenkant langs de rivier is voor Rotterdamse begrippen uniek te noemen, er ligt nl een strand. Het is een ideaal oord voor rustzoekers. De Quarantaine is een van de nog weinig overgebleven plekjes in de Rotterdamse havens met een verbazingwekkende schoonheid en een sfeer die niet aangeraakt lijkt te worden door de tijd.

De bouw  Vroeger had iedere havenstad de verplichting om een quarantaine-inrichting te bouwen, voor opvang van zeelieden, die besmet waren met gevaarlijke tropische ziekten. 

kaart 1920 waarop plek oude Quarantaine Station staat weergegeven

De Quarantaine- Inrichting Beneden Heijplaat werd als werkverschaffingsproject uitgevoerd tijdens de crisisjaren, van 1928-1934. Het complex werd gebouwd naar een ontwerp van de stadsarchitect Van der Steur, in de stijl ‘Amsterdamse school verstrakt’. In 1934 werd het complex opgeleverd. Het was een vervanging van het oude Quarantaine terrein dat meer oostwaarts lag, aan de westkant van de ingang van de Waalhaven.

De huidige Quarantaine Inrichting was op een terrein van 6 hectare en er waren verspreid 10 gebouwen, met elk hun eigen functie: 
Portiershuis, mortuarium, ziekenbarak, isolatiebarak, zusterhuis, beheerderswoning, badhuis annex ontsmettingsinrichting, keukengebouw, chloorhuisje, en drie contactbarakken.

quarantaine Inrichting 1940

Het hele terrein werd omsloten door een hoge omheining en een afgesloten toegangshek. Aan de rivier kant was een houten steiger, waar een schip in quarantaine kon aanleggen.

In quarantaine  In de praktijk bleek de functie van het complex door de geschiedenis te zijn ingehaald. De penicilline was ontwikkeld, waardoor tropische ziekten effectiever konden worden bestreden. Tegelijkertijd met de Quarantaine-Inrichting werd het Havenziekenhuis gebouwd, dat een speciale afdeling kreeg voor tropische ziekten.

Rotterdam groeide erg snel en het QI- terrein kwam daardoor dicht bij de bebouwde kom te liggen. In de praktijk werden besmette schepen daarom buitengaats gehouden bij Hoek van Holland. Patiënten werden per helikopter direct naar de geïsoleerde afdeling van het Havenziekenhuis gebracht.

De QI werd daarna voor diverse doeleinden gebruikt;
* Verplichte quarantaine van emigranten uit Oost-Europa, die per schip naar Amerika voeren, 
* geconfisqueerd door de Duitse kriegsmarine in de 2e wereldoorlog, 1940-1945,
* behandeling patiënten van een typhusepidemie in Spijkenisse in 1945,
* ontsmetten/ ontluizen van een deel van de Rotterdamse bevolking vlak na de bevrijding,1945,
* behandeling van 1 pokkenpatient uit Nederlands Indië, 1949,
* afdeling voor tuberculose patiënten, 1947-1953.

Leegstand   Vanaf 1953 werden de contactbarakken gebruikt als dependance van het psychiatrisch ziekenhuis Delta, voor de bejaarde patiënten, wegens ruimtegebrek in het ziekenhuis. De rest van het Quarantaine- complex stond leeg en werd operationeel gehouden door de Gemeentelijke Geneeskundige en Gezondheids Dienst ( G.G.& G.D ).
De beheerderswoning bleef in gebruik.

Weer in gebruik In 1979 werd de Stichting Beeld & Geluid opgericht, een samenwerkingsverband van studenten van de Academie voor Beeldende Kunsten en het Rotterdams Conservatorium. De stichting deed een officieel verzoek aan het college van B & W om toestemming voor gebruik van de Quarantaine- Inrichting voor culturele doeleinden. Het complex had nog geen nieuwe bestemming.

Voorstel van stichting Beeld & Geluid voor gebruik van de gebouwen;
Schilder- en beeldhouw ateliers, een oefenruimte voor muziek, een doka, een dansstudio, een zeefdruk ruimte en woonruimte voor de gebruikers. Zij kregen toestemming voor een tijdelijk gebruik, zonder huurovereenkomst. Sindsdien heeft het QI- terrein onofficieel een culturele bestemming.

Sloop   Op verschillende momenten is het terrein met sloop bedreigd.
Na 1981 toen de nieuwbouw van Delta- ziekenhuis gereed was en de contactbarakken werden verlaten werd het hele terrein door de G.G.&G.D. overgedaan aan het Gemeentelijk Havenbedrijf Rotterdam die de grond vanwege de ligging aan de rivier wilde herontwikkelen als haventerrein.

Tussen 1986 en 1991 werden de contactbarakken gesloopt en 3 hectare van het QI-terrein bouwrijp gemaakt. De sloop van de andere gebouwen werd met moeite voorkomen.

1993

Monument en productieplaatsen   Het resterende deel van de Quarantaine- Inrichting werd in 1993 op de voorlopige lijst van monumenten geplaatst door de gemeente Rotterdam, en later ook door het Rijk.

1995

Inmiddels woonden en werkten er nu 29 jaar kunstenaars van diverse disciplines in de bijzondere gebouwen. Het QI- terrein is uitgegroeid tot een professionele productie plaats voor de culturele sector. Beeldende kunst, vormgeving, muziek, film- en theaterproducties worden in de verschillende ateliers en studio’s ontwikkeld en vinden hun weg naar het publiek in galeries, theaters en op film en TV.

Het terrein functioneert ook als gastheer voor kunst projecten van korte of langere duur. Een beslissing over de uiteindelijke bestemming van het QI- terrein heeft lang op zich laten wachten. In april 2008 is door inspanning van de gebruikers het het terrein en de opstallen officieel Rijksmonument geworden.

Onlangs heeft het Havenbedrijf Rotterdam een bestemming geformuleerd voor het terrein en gaat er veel veranderen. “Achterstallig” onderhoud wordt opgepakt en het is duidelijk dat het Havenbedrijf anders tegen de inrichting van het terrein aankijkt dan de huidige gebruikers.Gedurende de jaren van beheer en gebruik door de kunstenaars en artiesten die er wonen, heeft het Havenbedrijf weinig tot geen onderhoud gepleegd, behalve het plaatsen van een opvallend bordje “verboden te zwemmen” tussen het groen. Het strandje was wel strandje, maar er mocht niet gezwommen worden. Schoonhouden of afvalbakken plaatsen is ondanks de vele verzoeken van bewoners nooit gedaan.
De status rijksmonument is er dank zij de inspanningen van de huidige bewoners, als het aan het Havenbedrijf was geweest was er geen Quarantaine Inrichting meer geweest, waren alle opstallen allang verdwenen en was het terrein in gebruik als bedrijventerrein voor op- of overslag of andere havengerelateerde activiteiten. Tot nu toe was het een mooie groene oase van rust midden tussen de havens waar de tijd geen vat op lijkt te hebben gehad.

aflevering dorp tussen de containers over de Quarantaine Inrichting door bewoners klik hier
bewoner aan het woord tijdens de coronacrisis klik hier
tussentijd, wat is er en wat staat er te gebeuren klik hier
het gaat veranderen. klik hier

Men gaat opnieuw het wiel uitvinden en voor de huidige bewoners is er een uitstervensbeleid met een looptijd van 10 jaar. Ondertussen is het Havenbedrijf druk met de aanleg van paden, kappen van bomen en de aangename sfeer op het terrein maakt plaats voor een wat strakkere invulling volgens de normen van het Havenbedrijf. Zakelijk gezien is de status Rijksmonument natuurlijk wel voordelig want de boel kan op de schop en wordt voor een gedeelte betaald uit subsidies, evenals de hele opknapbeurt van het RDM terrein.

Het quarantaineterrein: Wat moet er gebeuren?
• Het profiel is die van een plek met ruimte voor groen, kleinschalige bebouwing en nieuwe innovatieve kleinschalige bedrijvigheid. Een plek om te leren, te werken en uitvindingen te testen. Daarbij wordt het een meer publieke ruimte van dromen, denken en doen.
• Herstel en versterk de oorspronkelijke opzet van het groen.
• Behoud de kwaliteit en het unieke karakter van de architectuur die bepalend is voor de identiteit van het gebied.
• De handreiking ‘Bluswatervoorziening en Bereikbaarheid’ is van toepassing. Het Quarantaineterrein dient vanaf 2 locaties toegankelijk te zijn voor de brandweer. De gebouwen, de steiger en het strand moeten goed bereikbaar te zijn voor rolstoelen en brancards.
• Het groen is in de huidige situatie sterk verwilderd. De originele hagen zijn voor het grootste deel verdwenen. Deze zijn alleen nog te vinden in de ‘noordwesthoek’. In de toekomst dient de indeling van het groen weer een meer open karakter te krijgen.

Principes:
– Het water is zichtbaar vanuit de gebouwen en gebouwen zijn zichtbaar vanaf het water: geen dichte struiken aan de waterzijde die het gebouw aan het zicht onttrekken.
– Hoge bomen tussen de gebouwen aan de zijde van het water.
– Vanaf de hoofdroute tenminste drie keer een doorzicht naar respectievelijk de Maas, de RDM campus en de Quarantaineweg.
• Alle bestrating en riolering wordt vernieuwd
• Parkeren voor de tijdelijke gebruikers, bezoekers en bewoners wordt centraal georganiseerd nabij de hoofdentree en is onderdeel van het functioneren van het terrein als collectief. Parkeren geschiedt op het voormalige sportveld in een langgerekte opstelling parallel aan de populierenrij. De parkeerplaatsen worden zoveel mogelijk uitgevoerd met een verharding van doorgroeibare betonelementen zodat de groene sfeer van het voormalige sportveld zoveel mogelijk intact blijft.

I

Geef een antwoord

Jouw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.

error: Content is protected !!