Intervieuw met een actieve bewoner over IKS

interview april 2014 met Nico Prins, voorzitter van de Vereniging van Wijkbewoners Heijplaat over bewoners initiatieven ondersteund met IKS-gelden

Van onderop

Kijken hoe je met bewoners versneld klimaat neutraliteit kan bereiken, bewoners mobiliseren en faciliteren om zich duurzaam te gaan gedragen. Dat is de kern van het Innovatieprogramma Klimaat neutrale Steden (IKS) van Agentschap NL.
Rotterdam kreeg een bijdrage voor de proces- en begeleidingskosten bij de uitvoering van een proef project op weg naar klimaat neutraliteit. In Rotterdam ging het geld bijna logischerwijze naar Heijplaat, waar met de herstructurering en de Campus al fors wordt ingezet op duurzaamheid.

Bewustzijn      (AANPAK)

Nico Prins is verhalenverteller van professie en als geboren en getogen Rotterdammer wilde hij iets met zijn stad:
“Heijplaat werd een plek met veel nieuwe ontwikkelingen. Daar wilde ik bij zijn.” Hij was een van de eerste ‘anti leegstand’ bewoners in het te slopen na oorlogse dorp.
“Ik kreeg van Woonbron de sleutels van een pand in de Ampenanstraat, betaalde geen huur, alleen energiekosten. Als tegenprestatie moest ik iets doen voor de wijk. Dat was voor mij een mooie uitdaging.”
Samen met ander actieve bewoners probeert hij de bewoners van Heijplaat bewust te maken van een duurzame leefstijl.
“Van bovenaf opleggen lukt niet, de mensen zappen weg bij te veel moeilijke verhalen, dan is hun interesse minimaal. Als mensen zich bewust worden van hun energieverbruik gaan ze vanzelf vragen om maatregelen. Maar regel de verduurzaming van woningen op het dorp bv. vooral met lokale aannemers, niet met grote bedrijven van buitenaf. Werk op maat!”

Ook al ziet hij dat bewustzijn wel langzaam ontstaan, er is nog een lange weg te gaan. ‘De nuchtere Heijplater staat best open voor duurzame energie, maar zolang er op de Maasvlakte nog kolencentrales gebouwd worden zeggen ze heel terecht: “Geef mijn portie maar aan fikkie”.

Eigen

Geboren en getogen in Pernis spreekt Nico de taal van Heijplaters.
“Ik ben een mensen-mens. Pernis heeft net zoals Heijplaat maar één toegangsweg. Je bent er nooit op doorreis, als je naar Heijplaat komt heb je er iets te zoeken of je bent familie van een bewoner. Mensen zijn hier op elkaar aangewezen, ze voelen zich eigenaar van het gebied. Buitenstaanders brengen per definitie slecht nieuws. Dat is het sentiment. Daarom zijn Heijplaters ook vaak argwanend tegenover professionals die menen de wijsheid in pacht te hebben.”

Die karaktertrek kwam ook naar voren bij het IKS project. Het Kenniscentrum Sustainable Solutions dat in opdracht van de gemeente Rotterdam de leer effecten van IKS op Heijplaat onderzocht, kwam tot de conclusie dat het proces moeizaam is verlopen en de duurzaamheidsambities niet zijn gehaald. Nico Prins weet er als voorzitter van de bewonersvereniging alles van.
“Toen het IKS-geld los kwam werden de bewoners geconfronteerd met een projectmanager die het gebied niet kende en die weinig affiniteit had met duurzaamheid. Bewoners die actief waren investeerden enorm veel tijd, gingen met de door hen ingediende projecten aan de slag en namen daarmee financiële risico´s omdat het allemaal nogal stroef verliep en niemand beslissingen wilde nemen om de projecten te honoreren. De betreffende bewoners raakten bijna overspannen.” Het schoot allemaal niet op. Terwijl de bewoners zich voor hun initiatieven in allerlei bochten moesten wringen, waren het vooral de professionals die zonder problemen van de IKS pot snoepten Op den duur ontstond er mede daardoor een impasse waarin niemand zijn vingers nog aan de materie wilde branden.

Toch bracht het proces ook positieve punten. Er ontstond langzaam meer eenheid onder de bewoners en er kwam meer aandacht voor duurzaamheid.
Nico Prins: ‘We willen iets structureels in gang zetten, een veranderingsproces dat voortgang krijgt, geen incidentele feestjes meer voor dat geld. Mensen kunnen bv. bij ons het boek “In het oog van de orkaan” van Jan Rotmans lenen. Dat gaat over transities. Mensen raken geïnspireerd als ze het gelezen hebben en krijgen ideeën.”’

Toekomst         (RESULTAAT)

Rotmans zei ooit: “Als modern ambtenaar of bestuurder moet je de wijken in, de straat op, je oor te luisteren leggen en wat je hoort vertalen naar een strategie waarbij je de mensen zo goed mogelijk helpt.”
Daar ziet Nico Prins ook wel een voorzichtige beweging:
“De aanpak van professionele partijen zoals de gemeente, de woningcorporatie en energiebedrijf Eneco wordt misschien langzaam bijgesteld. Er wordt meer gedacht vanuit de leefwereld van de bewoners en minder vanuit hun systeemwereld. Het benutten van netwerken, formeel en informeel, waar bewoners in acteren zal de kans op succes vergroten. Het vraagt misschien wat durf om anders te werken. Ik denk dat een projectleider vanuit onze leefwereld beter vorm en inhoud kan geven aan het project.”

De toekomst van Heijplaat staat op het spel.
“Wij knokken voor ons dorp. Voor de professionals is het een baan van 9 tot 5, de bewoners staan op met Heijplaat en gaan ermee naar bed. Als de herstructurering, de nieuwbouw en de verduurzaming niet lukken dan is het einde verhaal voor Heijplaat. Dan lopen de voorzieningen leeg. Daarom zijn we dwars. Wij willen resultaat. Er wordt vanuit de stad relatief veel geld uitgegeven voor de nieuwbouw op Heijplaat terwijl het over niet al te gek veel huizen gaat. In totaal staan er rond de 800 huizen als het dorp weer op sterkte is. Dat al die moeite gedaan wordt zegt iets over het belang van de ontwikkelingen in het gebied. Het is waanzinnig interessant en de moeite waard om mee te mogen doen in dat proces, maar de strijd is nog lang niet gestreden.’